Avondmaal

Het Avondmaal is een zichtbaar teken van het Evangelie. Het laat zien dat Christus Zijn lichaam en bloed geofferd heeft om het eeuwig leven te geven aan wie in Hem gelooft.

Bekijk de video met uitleg over het kernwoord

“Neem, eet, dit is Mijn lichaam”

Geloof komt voort uit het horen van Gods Woord, zegt de Bijbel (Romeinen 10:17). Maar heeft geloven dan alleen te maken met horen? Of kun je er ook iets van zien, voelen, proeven? In Psalm 34:9 staat: “Proef en zie dat de HEERE goed is…” Het Avondmaal maakt het Evangelie zichtbaar en tastbaar.

Het Avondmaal is door de Heere Jezus Zelf ingesteld. Vlak voor Zijn dood, kwam Jezus samen met Zijn twaalf discipelen om de avondmaaltijd te eten. Hij brak daar het brood en liet de drinkbeker rondgaan. Dit wijst op een diep geloofsgeheim. Niet lang na het avondmaal zou de Heere Jezus gekruisigd worden. Hij is het ‘Brood van het leven’ geworden. Hij is gezegend en gebroken om leven te geven aan wie in Hem geloven. Geloof je dat? Dan mag je deelhebben aan het eeuwige leven met Hem (Johannes 11:25).

Het Heilig Avondmaal is een ‘sacrament’. Een sacrament is een heilig, zichtbaar teken en zegel, waardoor we de belofte van het Evangelie beter leren begrijpen. Het Woord van God is het belangrijkste, maar een sacrament versterkt dat. Een stukje brood, een slokje wijn: dat kun je voelen, proeven, doorslikken. Het Avondmaal brengt het Evangelie heel dichtbij. De goede God heeft het Heilig Avondmaal gegeven om de gelovigen te helpen. Hij weet hoe moeilijk het voor zwakke mensen is om het Evangelie aan te nemen, daarom wil hij zelfs onze zintuigen inschakelen.

Het Avondmaal is door de Heere Jezus ingesteld tijdens het Pascha of het Pesach-feest. Dat is niet toevallig. Het Pesach-feest was een offerfeest waar ook een maaltijd bij hoorde. Het feest en de maaltijd verwijzen naar de geschiedenis waarin Mozes het volk Israël uit Egypte leidde. In Exodus 11 en 12 lees je dat de Israëlieten per huis een volkomen, een gaaf lam moesten nemen. Op de veertiende dag moesten die lammeren geslacht worden. Het bloed moesten de Israëlieten langs en boven hun deuren strijken. Dit lam werd diezelfde nacht gegeten, samen met ongezuurde broden en bittere saus: dat is de ‘Pesach-maaltijd’. Alle eerstgeborenen van Egypte zouden sterven, maar daar waar het bloed aan de deurpost zat (de huizen van Israël), zou de Heere voorbijgaan en zouden de eerstgeborenen in leven blijven. Als christenen geloven we dat we geen lam hoeven te slachten. Ons paaslam is geslacht: Jezus Christus (1 Kor. 5:7); wie gelooft in Hem heeft het eeuwige leven (Johannes 3:36).
Om het avondmaal te vieren, is het nodig om jezelf te ‘beproeven’ (1 Korinthe 11:28). Dat betekent dat je nagaat: Geloof ik dat het waar is wat de Bijbel zegt over mijn zonden? En geloof ik in de beloften van het Evangelie, in het offer van Christus en de gave van de Heilige Geest? Het gaat er niet om dat je een ‘perfect’ geloof hebt dat nooit wankelt. Het gaat erom dat je Gods belofte gelooft, en die belofte is onwankelbaar! Calvijn zegt: “Als wij om van het avondmaal weg te blijven, aanvoeren dat ons geloof nog zwak en ons leven nog onvolkomen is, zouden wij op iemand lijken die zich verontschuldigt dat hij geen geneesmiddel neemt, omdat hij ziek is.”
Bij het avondmaal gaat het niet alleen om ‘gedenken’, maar ook om verwachten. Het laat gelovigen nu al iets ervaren van het aanzitten aan het bruiloftsmaal van het Lam (Openbaring 19:6-9). Het avondmaal is een soort ‘voorproeven’ van die eeuwige blijdschap. In de Vroege Kerk werd tijdens het avondmaalsviering gebeden: Maranatha! Dat betekent: “Kom, Heere Jezus!”

Bijbelteksten

En het bloed zal u tot een teken zijn aan de huizen waarin u verblijft. Als Ik het bloed zie, zal Ik u voorbijgaan en er zal geen plaag onder u zijn die verderf teweegbrengt, als Ik het land Egypte zal treffen.
Exodus 12:13
Want zo dikwijls als u dit brood eet en deze drinkbeker drinkt, verkondig de dood van de Heere, totdat Hij komt.
1 Korinthe 11:26
En terwijl zij aten, nam Jezus het brood en toen Hij het gezegend had, brak Hij het en gaf het aan de discipelen en Hij zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam.
Mattheüs 26:26
Laten wij blij zijn en ons verheugen en Hem de heerlijkheid geven, want de bruiloft van het Lam is gekomen en Zijn vrouw heeft zich gereedgemaakt.
Openbaring 19:7

Belijdenisgeschriften

In artikel 35 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis gaat het over het Heilig Avondmaal. Er staat dat het Avondmaal door de Heere Jezus is ingesteld om hen te voeden die zijn wedergeboren en horen bij Zijn huisgezin, de Kerk.

Het dagelijks brood is er om het ‘aardse en lichamelijke leven’ te onderhouden. Maar om het ‘geestelijk leven’ te onderhouden, dat de gelovigen hebben, heeft God een Levend Brood gezonden uit de hemel: Jezus Christus. Om dit geestelijk en hemels brood af te beelden, heeft Christus het sacrament van het Avondmaal ingesteld. Het brood verbeeldt Zijn lichaam en de wijn Zijn bloed. Als wij dit eten en drinken, ontvangen we door het geloof het ware lichaam en het ware bloed van Christus, onze Zaligmaker, dat eeuwig leven geeft. Ook in Zondag 28 van de Heidelberger Catechismus gaat het over het Avondmaal. Er staat dat Christus aan gelovigen door het Avondmaal laat zien Hij echt voor hen Zijn lichaam aan het kruis geofferd heeft en Zijn bloed vergoten heeft. En ook dat Hijzelf de ziel van de gelovigen door Zijn offer voedt en voor eeuwig levend maakt.

5. U moet een lam zonder enig gebrek hebben, een mannetje van een jaar oud. U moet het van de schapen of van de geiten nemen.
6. U moet het in bewaring houden tot de veertiende dag van deze maand, en heel de verzamelde gemeenschap van Israël zal het slachten tegen het vallen van de avond.
7. En zij zullen van het bloed nemen en het aan de beide deurposten strijken en aan de bovendorpel, aan de huizen waarin zij het eten zullen.
8. Zij moeten het vlees dezelfde nacht nog eten; op vuur gebraden, met ongezuurde broden, en met bittere kruiden moeten zij het eten.
9. U mag daarvan niets rauw eten, en zeker niet in water gekookt, maar alleen op vuur gebraden, met zijn kop, met zijn poten en zijn ingewanden.
10. U mag daarvan ook niets overlaten tot de morgen. Wat er de volgende morgen van over is, moet u met vuur verbranden.
11. En zo moet u het eten: uw middel omgord, uw schoenen aan uw voeten en uw staf in uw hand. U moet het met haast eten, het is Pascha voor de HEERE.
12. Want Ik zal in deze nacht door het land Egypte trekken en alle eerstgeborenen in het land Egypte treffen, van de mensen tot het vee. En Ik zal aan al de goden van de Egyptenaren strafgerichten voltrekken, Ik, de HEERE.
13. En het bloed zal u tot een teken zijn aan de huizen waarin u verblijft. Als Ik het bloed zie, zal Ik u voorbijgaan en er zal geen plaag onder u zijn die verderf teweegbrengt, als Ik het land Egypte zal treffen.

Waarin lijkt deze maaltijd op het Avondmaal dat in de kerk wordt gevierd? Zie je overeenkomsten?

26 En terwijl zij aten, nam Jezus het brood en toen Hij het gezegend had, brak Hij het en gaf het aan de discipelen en Hij zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam. 27 Hij nam ook de drinkbeker en nadat Hij gedankt had, gaf Hij hun die, en zei: Drink allen daaruit, 28 want dit is Mijn bloed, het bloed van het nieuwe verbond, dat voor velen vergoten wordt tot vergeving van zonden. 29 Ik zeg u dat Ik van nu aan van de vrucht van de wijnstok niet zal drinken tot op de dag wanneer Ik die met u nieuw zal drinken in het Koninkrijk van Mijn Vader. 30 En toen zij de lofzang gezongen hadden, vertrokken zij naar de Olijfberg.

Probeer je in te leven in de discipelen. Denk je dat zij Jezus’ woorden in vers 26-28 toen begrepen? Begrijp jij ze nu?

14 Daarom, mijn geliefden, vlucht weg van de afgodendienst. 15 Ik spreek toch tot u als tot verstandige mensen, beoordeelt u dan zelf wat ik zeg. 16 De drinkbeker der dankzegging, die wij met dankzegging zegenen, is die niet de gemeenschap met het bloed van Christus? Het brood dat wij breken, is dat niet de gemeenschap met het lichaam van Christus? 17 Omdat het brood één is, zijn wij, die velen zijn, één lichaam, want wij allen hebben deel aan het ene brood. 18 Let op het Israël naar het vlees: hebben niet zij die de offers eten, gemeenschap met het altaar? 19 Wat zeg ik hiermee dan? Dat een afgod iets is, of dat een afgodenoffer iets is? 20 Nee, ik zeg dit omdat wat de heidenen offeren, zij dat aan demonen offeren en niet aan God, en ik wil niet dat u met de demonen gemeenschap hebt. 21 U kunt niet de drinkbeker van de Heere drinken én de drinkbeker van de demonen. U kunt niet deelhebben aan de tafel van de Heere én aan de tafel van de demonen. 22 Of willen wij de Heere tot jaloersheid verwekken? Wij zijn toch niet sterker dan Hij?

“U kunt niet van de drinkbeker van de Heere drinken én van de drinkbeker van de demonen.” (vers 21) Wat bedoelt Paulus hiermee denk je? Wat kunnen in deze tijd ‘drinkbekers van demonen’ zijn?

17 Maar in wat ik nu beveel, prijs ik u niet, omdat u, wanneer u samenkomt, er niet beter, maar slechter van wordt. 18 Want ten eerste hoor ik dat er als u samenkomt in de gemeente verdeeldheid onder u is, en ten dele geloof ik dat. 19 Want er moeten ook afwijkingen in de leer onder u zijn, opdat wie beproefd blijken te zijn, in uw midden openbaar komen. 20 Zoals u nu bij elkaar samenkomt, is dat niet het eten van het Avondmaal van de Heere. 21 Want bij het eten gebruikt iedereen van tevoren al zijn eigen avondmaal en dan heeft de één honger, terwijl de ander dronken is. 22 Hebt u dan geen huizen om er te eten en te drinken? Of minacht u de gemeente van God en beschaamt u hen die niets hebben? Wat moet ik nu tegen u zeggen? Zal ik u hierin prijzen? Ik prijs u niet.

In de gemeente van Korinthe werd het Avondmaal gecombineerd met een gewone maaltijd. Maar die maaltijd veranderde steeds meer in een soort feestmaal, waar de rijken meer kregen dan de armen. Waarom is Paulus hier zo kritisch op denk je?

23 Want ik heb van de Heere ontvangen, wat ik u ook heb overgeleverd, dat de Heere Jezus in de nacht waarin Hij werd verraden, brood nam, 24 en nadat Hij gedankt had, brak Hij het en zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt. Doe dat tot Mijn gedachtenis. 25 Evenzo nam Hij ook de drinkbeker, na het gebruiken van de maaltijd, en zei: Deze drinkbeker is het nieuwe testament in Mijn bloed. Doe dat, zo dikwijls als u die drinkt, tot Mijn gedachtenis. 26 Want zo dikwijls als u dit brood eet en deze drinkbeker drinkt, verkondig de dood van de Heere, totdat Hij komt. 27 Daarom, wie op onwaardige wijze dit brood eet of de drinkbeker van de Heere drinkt, is schuldig aan het lichaam en bloed van de Heere. 28 Maar laat ieder mens zichzelf beproeven en laat hij zó eten van het brood en drinken uit de drinkbeker. 29 Want wie op onwaardige wijze eet en drinkt, die eet en drinkt zichzelf een oordeel, omdat hij het lichaam van de Heere niet onderscheidt.

Wat bedoelt Paulus als hij schrijft dat je jezelf moet ‘beproeven’ voor het Avondmaal?

41 Zij nu die zijn woord met vreugde aannamen, werden gedoopt; en ongeveer drieduizend zielen werden er op die dag aan hen toegevoegd. 42 En zij volhardden in de leer van de apostelen en in de gemeenschap, in het breken van het brood en in de gebeden. 43 En er kwam vrees over iedereen; en er werden veel wonderen en tekenen door de apostelen gedaan. 44 En allen die geloofden, waren bijeen en hadden alle dingen gemeenschappelijk; 45 en zij verkochten hun bezittingen en eigendommen en verdeelden die onder allen, naar dat ieder nodig had. 46 En zij bleven dagelijks eensgezind in de tempel bijeenkomen, en terwijl zij van huis tot huis brood braken, namen zij gezamenlijk voedsel tot zich, met vreugde en in eenvoud van hart; 47 en zij loofden God en vonden genade bij heel het volk. En de Heere voegde dagelijks mensen die zalig werden, aan de gemeente toe.

Hier zie je dat het ‘breken van het brood’ onderdeel is van een hecht, warm gemeenschapsleven. Is het in deze tijd nog mogelijk om als christenen zo het leven met elkaar te delen, denk je?

6 De HEERE van de legermachten zal op deze berg voor alle volken een feestmaal met uitgelezen gerechten aanrichten, een feestmaal met gerijpte wijnen, met uitgelezen gerechten vol merg, met gezuiverde gerijpte wijnen. 7 En Hij zal op deze berg verslinden de sluier waarmee het gezicht van alle volken omsluierd is, en de bedekking waarmee alle naties bedekt zijn. 8 Hij zal de dood voor altijd verslinden, de Heere HEERE zal de tranen van alle gezichten afwissen en de smaad van Zijn volk wegnemen van heel de aarde, want de HEERE heeft gesproken. 9 Op die dag zal men zeggen: Zie, Dit is onze God; wij hebben Hem verwacht, en Hij zal ons verlossen. Dit is de HEERE, wij hebben Hem verwacht, wij zullen ons verheugen en verblijden in Zijn heil. 10 Want de hand van de HEERE zal rusten op deze berg. Maar Moab zal onder Hem worden vertrapt, zoals stro vertrapt wordt in de mest.

Het Avondmaal is een vreugdevolle maaltijd: gelovigen kunnen er alvast iets proeven van de eeuwige blijdschap. Dit gedeelte laat daar iets van zien. Waarom gaat het hier om een ‘vette maaltijd’ (vers 6)?

Overdenkingen rondom de Avondmaalstafel Andrew Murray Leverbaar

Meer informatie Meer info

Ik voor u Diverse oudvaders Leverbaar

Meer informatie Meer info

Tastbaar aanwezig Ds. C.H. Hoogendoorn Leverbaar

Meer informatie Meer info

De zegen van het Avondmaal Ds. J. van Amstel Leverbaar

Meer informatie Meer info

Doet dat tot Mijn gedachtenis Ds. J. Westerink Leverbaar

Meer informatie Meer info

Tot Mijn gedachtenis Ds. J.M.J. Kieviet Leverbaar

Meer informatie Meer info

Verbroken voor u Wilhelmus à Brakel, Matthew Henry en Petrus Immens Leverbaar

Meer informatie Meer info

Wat is het heilig Avondmaal? Ligon Duncan

Voegt het heilig Avondmaal iets toe aan het verzoenende werk van Christus? Leo Schuster

De voorbereiding van het Pascha Ds. R.A.M. Visser

De afsluiting van het Pascha Ds. R.A.M. Visser

Jezus' woorden bij de tekenen Ds. R.A.M. Visser

Het heilig Avondmaal Prof. dr. A. Baars

Een uitnodiging

Lees 1 Korinthe 11:17-34. Wat betekent zelfbeproeving? Lees ook het eerste gedeelte van het Avondmaalsformulier.
Als je Christus beleden hebt door belijdenis te doen, wordt je door Hem als de hemelse Gastheer genodigd aan het Heilig Avondmaal. Wat is jouw reactie hierop? Waarom kom je (niet)?
Als je als belijdend lid van de gemeente niet tot het Avondmaal komt, hoe vindt de hemelse Gastheer dat? Wat is er nodig om wel te mogen en kunnen komen?
Wat is het verschil tussen onwaardig eten en drinken aan het avondmaal en onwaardig zijn? Wat betekent het om lichaam en bloed van Christus te onderscheiden?

Een sacrament

Het Heilig Avondmaal is een sacrament.

Lees zondag 25 van de Heidelberger Catechismus.
Wat zijn sacramenten?
Waarom is het zo genadig dat de Heere God deze zichtbare tekenen gegeven heeft?
Wat betekent het als de Heere Jezus zegt dat gelovigen Zijn lichaam moeten eten en zijn bloed moeten drinken?
In het Avondmaalsformulier gaat het over ‘hongerige en dorstige zielen’. Wat betekent dat? Herken jij die honger en dorst naar (het werk van) de Heere Jezus?

Verschillende aspecten

Waar denk jij aan bij de volgende woorden:

a. Gedachtenis
b. Gemeenschap
c. Verkondiging
d. Dankzegging
e. Verwachting

Lees vraag en antwoord 77 van de Heidelberger Catechismus. Wat betekenen deze woorden in het licht van het Heilig Avondmaal?

Pesach recepten

Het Avondmaal is door de Heere Jezus ingesteld tijdens het Pascha of het Pesach-feest. Dat is niet toevallig. Het Pesach-feest was een offerfeest waar ook een maaltijd bij hoorde. Op internet kun je verschillende recepten vinden voor een Pesach- of Sedermaaltijd.

Avondmaal

Bekijk de video met uitleg over het kernwoord

“Neem, eet, dit is Mijn lichaam”

Bijbelteksten

Belijdenisgeschriften

Een uitnodiging

Een sacrament

Verschillende aspecten

Pesach recepten

Gerelateerde kernwoorden

Eenmalige gift

Steun ABC