Genade

Genade is een onverdiende gave van God. Alleen wie nederig is kan Gods genade ontvangen.

Bekijk de video met uitleg over het kernwoord

Genade zoekt de laagste plek

In het boek ‘Les Miserables’ van Victor Hugo wordt prachtig duidelijk gemaakt wat genade is. Jean Valjean is vrijgelaten na negentien jaar gevangenisstraf. Hij logeert bij een priester. ’s Nachts grijpt Jean zijn kans en steelt het zilverwerk. De volgende dag pakt de politie hem op en brengt hem bij de priester. En dan gebeurt er iets bijzonders.

Valjean is ervan overtuigd dat de priester heel boos zal zijn en hem aan zal klagen. Maar het loopt heel anders. De priester doet net alsof hij het servies gegeven heeft en zegt: “Waarom heb je de zilveren kandelaren ook niet meegenomen?”

Dit is het moment waarop Jeans leven totaal verandert, het ‘breekpunt’. Hij begint een nieuw leven. Dit verhaal laat heel mooi zien wat genade is: je krijgt iets dat je niet verdient, het maakt een nieuw begin mogelijk.

In de Bijbel wijst genade op de onverdiende gunst van God. “Dag aan dag overlaadt Hij ons (…)” (Psalm 68:20). Het Hebreeuwse woord voor genade is ‘chen’. Ons woord ‘gein’ is daarvan afgeleid. Genade geeft vreugde, het geeft een lach op het gezicht. Het Griekse woord voor genade is ‘charis’ en dat is afgeleid van ‘chairo’. Dat betekent ‘vreugde’ of ‘dankbaarheid’. Genade zorgt voor geluk, vreugde, dankbaarheid. De Engelse prediker Spurgeon zei eens: “Sommigen denken dat het goed is om ‘ellendige zondaren’ te zijn, maar het is vast en zeker beter om ‘gelukkige heiligen’ te zijn. (…) Meer genade zou ons in staat stellen meer te roemen in de HEERE en ons te verheugen met een langdurige vreugde.”

Het is elke dag genade dat de Heere God de zon laat opgaan, over goede en kwade mensen (Mattheüs 5:45). Het is genade als God eten, drinken en gezondheid geeft. Het is genade datde mens bijvoorbeeld fietsen kan repareren, muziek kan maken, kan leren over geneeskunde en noem maar op. Calvijn schrijft hierover: “Laat ons niet vergeten dat deze dingen zeer voortreffelijke gaven zijn van de Goddelijke Geest, die Hij tot algemeen nut van het menselijk geslacht uitdeelt aan wie Hij wil.”

Naast die ‘algemene genade’ is er de ‘bijzondere genade’. Dat is de genade die leidt tot (uit)redding en bevrijding. Door genade werd het volk Israël bevrijd uit de slavernij van Egypte. Door genade ontving Mozes op de berg Horeb de tien geboden. Die geboden zijn Gods onderwijzing, zodat Israël niet zou belanden in de gevangenis van afgoderij, leugen en begeerte. Maar de wet kon geen echte vrijheid geven vanwege de zonde in ons hart (Romeinen 7). Daarom gaf God de allergrootste Genadegave: Jezus Christus. Alleen door Zijn offer kunnen zondaars gered worden. En door de gave van de Heilige Geest kan die genade ons persoonlijk deel worden

Wie trots en hoogmoedig is, blijft blind voor het wonder van genade. Alleen wie nederig is, kan genade ontvangen. Net als water zoekt genade altijd de laagste plek. “De HEERE is nabij de gebrokenen van hart, Hij verlost de verslagenen van geest” (Psalm 34:19). Gods genade is overvloedig (Efeze 1:7), zodat een christen verlangt dat ook anderen delen in die genade.
In het Nieuwe Testament staan ook verschillende waarschuwingen dat we Gods genade niet mogen misbruiken, minachten of verwerpen. “En als medearbeiders van God roepen wij u er ook toe op de genade van God niet tevergeefs ontvangen te hebben” (2 Korinthe 6:1).

Bijbelteksten

De HEERE zegene u en behoede u! De HEERE doe Zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig!
Numeri 6:24,25
Want de zonde zal over u niet heersen. U bent namelijk niet onder de wet, maar onder de genade.
Romeinen 6:14
Barmhartig en genadig is de HEERE, geduldig en rijk aan goedertierenheid
Psalm 103:8
Laten wij dan met vrijmoedigheid naderen tot de troon van de genade, opdat wij barmhartigheid verkrijgen en genade vinden om geholpen te worden op het juiste tijdstip.
Hebreeën 4:16

Belijdenisgeschriften

In de Nederlandse Geloofsbelijdenis gaat het in artikel 23 onder andere over de genade. Er staat dat het diepste geluk van een mens ligt in de vergeving van zijn/haar zonden om Christus’ wil. Het betekent dat God die verloste mens ziet als rechtvaardig. Dat is ‘om niet’, uit genade alleen, door de verlossing die er is in Jezus Christus. Hierdoor mogen gelovigen vrijmoedig en met een vrij geweten naar God gaan.

Nadat Adam gezondigd had, schaamde hij zich en bedekte zichzelf met vijgenbladeren. Door de verlossing en genade van de Heere Jezus mag een christen echter zonder angst naar God toegaan. Het is ook alleen maar door genade dat de mens in staat is om goede werken te doen (artikel 24). In Zondag 23 van de Heidelberger Catechismus wordt de vraag gesteld: “Hoe zijt gij rechtvaardig voor God?” Het antwoord van de gelovige is: “Alleen door een waar geloof in Jezus Christus”. Nog steeds wordt de gelovige aangeklaagd vanwege de zonde en is hij geneigd tot alle kwaad. En toch schenkt God, zonder enige verdienste van de kant van de gelovige, uit genade alleen de volledige gerechtigheid en heiligheid van Christus.

6 En de vrouw zag dat die boom goed was om ervan te eten en dat hij een lust was voor het oog, ja, een boom die begerenswaardig was om er verstandig door te worden; en zij nam van zijn vrucht en at; en zij gaf ook wat aan haar man, die bij haar was, en hij at ervan. 7 Toen werden de ogen van beiden geopend en zij merkten dat zij naakt waren. Zij vlochten vijgenbladeren samen en maakten voor zichzelf schorten. 8 En zij hoorden de stem van de HEERE God, Die in de hof wandelde, bij de wind in de namiddag. Toen verborgen Adam en zijn vrouw zich voor het aangezicht van de HEERE God te midden van de bomen in de hof. 9 En de HEERE God riep Adam en zei tegen hem: Waar bent u? 10 En hij zei: Ik hoorde Uw stem in de hof en ik werd bevreesd, want ik ben naakt; daarom verborg ik mij. 11 En Hij zei: Wie heeft u verteld dat u naakt bent? Hebt u van die boom gegeten waarvan Ik u geboden had daar niet van te eten? 12 Toen zei Adam: De vrouw die U gaf om bij mij te zijn, die heeft mij van die boom gegeven en ik heb ervan gegeten. 13 En de HEERE God zei tegen de vrouw: Wat hebt u daar gedaan! En de vrouw zei: De slang heeft mij bedrogen en ik heb ervan gegeten. 14 Toen zei de HEERE God tegen de slang: Omdat u dit gedaan hebt, bent u vervloekt onder al het vee en onder alle dieren van het veld! Op uw buik zult u gaan en stof zult u eten, al de dagen van uw leven.

In dit gedeelte spreekt de Heere God de vloek uit vanwege de zonde van de mens. Toch wordt hier ook Gods genade zichtbaar. Op welke manier(en)?

16 Hij heeft mij mijn tanden op kiezelstenen laten stukbijten, waw Hij heeft mij in de as neergedrukt. 17 Van vrede verstoten is mijn ziel, waw ik ben het goede vergeten. 18 En ik zei: Mijn kracht is vergaan, waw en wat ik van de HEERE verwachtte. 19 Denk aan mijn ellende en mijn ontheemding, zain aan de alsem en de gal. 20 Mijn ziel denkt er onophoudelijk aan, zain zij buigt zich neer in mij. 21 Dit zal ik ter harte nemen, zain daarom zal ik hopen: 22 Het is de goedertierenheid van de HEERE dat wij niet omgekomen zijn, cheth dat Zijn barmhartigheid niet opgehouden is! 23 Nieuw zijn ze, elke morgen; cheth groot is Uw trouw! 24 Mijn deel is de HEERE, zegt mijn ziel, cheth daarom zal ik op Hem hopen.

“De barmhartigheid van de HEERE is elke morgen nieuw” (vers 23). Sta je daar weleens bij stil? Ziet genade er dan elke dag weer anders uit?

43 U hebt gehoord dat er gezegd is: U moet uw naaste liefhebben en uw vijand moet u haten. 44 Maar Ik zeg u: Heb uw vijanden lief; zegen hen die u vervloeken; doe goed aan hen die u haten; en bid voor hen die u beledigen en u vervolgen; 45 zodat u kinderen zult zijn van uw Vader, Die in de hemelen is, want Hij laat Zijn zon opgaan over slechte en goede mensen, en laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen. 46 Want als u hen liefhebt die u liefhebben, wat voor loon hebt u dan? Doen ook de tollenaars niet hetzelfde? 47 En als u alleen uw broeders groet, wat doet u meer dan anderen? Doen ook de tollenaars niet zo? 48 Weest u dan volmaakt, zoals uw Vader, Die in de hemelen is, volmaakt is.

“Hij laat Zijn zon opgaan over goede en slechte mensen…” Dit wordt ook wel de ‘algemene genade’ genoemd. Waarom denk je? Wat is het verschil met de ‘bijzondere genade’?

12 En wij vragen u, broeders, hen te erkennen die onder u arbeiden, u leiding geven in de Heere en u terechtwijzen, 13 en hen uitermate hoog te achten in liefde, om hun werk. Leef in vrede met elkaar. 14 En wij roepen u ertoe op, broeders, hen die ordeloos leven terecht te wijzen, de moedelozen te bemoedigen, de zwakken te ondersteunen, en met allen geduld te hebben. 15 Pas op dat niemand een ander kwaad met kwaad vergeldt, maar jaag altijd het goede na, én voor elkaar én voor allen. 16 Verblijd u altijd. 17 Bid zonder ophouden. 18 Dank God in alles. Want dit is de wil van God in Christus Jezus voor u. 19 Blus de Geest niet uit. 20 Veracht de profetieën niet. 21 Beproef alle dingen, behoud het goede. 22 Onthoud u van elke vorm van kwaad.

Paulus roept gelovigen in vers 18 op om dankbaar te zijn. Door God te danken, kun je zien wat je allemaal Hij geeft in Zijn genade. Noem drie dingen waarvoor je dankbaar bent in je leven.

23 En nadat zij hun veel slagen toegediend hadden, wierpen zij hen in de gevangenis en geboden de cipier hen zorgvuldig te bewaken. 24 En toen hij dat bevel gekregen had, wierp hij hen in de binnenste kerker en zette hij hun voeten vast in het blok. 25 En omstreeks middernacht baden Paulus en Silas en zongen lofzangen voor God. En de gevangenen luisterden naar hen. 26 En er vond plotseling een grote aardbeving plaats, zodat de fundamenten van de gevangenis bewogen werden; en onmiddellijk gingen alle deuren open en raakten de boeien van allen los. 27 En de cipier, die wakker geworden was en zag dat de deuren van de gevangenis open waren, trok een zwaard en zou zichzelf gedood hebben, omdat hij dacht dat de gevangenen ontvlucht waren. 28 Paulus riep echter met luide stem: Doe uzelf geen kwaad, want wij zijn allemaal hier. 29 En toen hij om licht gevraagd had, sprong hij naar binnen en begon erg te beven, en hij viel voor Paulus en Silas neer; 30 en hij bracht hen naar buiten en zei: Heren, wat moet ik doen om zalig te worden? 31 En zij zeiden: Geloof in de Heere Jezus Christus en u zult zalig worden, u en uw huisgenoten. 32 En zij spraken het Woord van de Heere tot hem en tot allen die in zijn huis waren. 33 En hij nam hen in dat nachtelijke uur met zich mee en waste hun striemen, en hij werd onmiddellijk gedoopt, en al de zijnen.

Wat is er volgens vers 31 nodig om Gods reddende genade te ontvangen?

12 Daarom, zoals door één mens de zonde in de wereld is gekomen, en door de zonde de dood, en zo de dood over alle mensen is gekomen, in wie allen gezondigd hebben. 13 Want totdat de wet er kwam, was er wel zonde in de wereld. Zonde wordt echter niet toegerekend als er geen wet is. 14 Toch heeft de dood geregeerd van Adam tot Mozes toe, ook over hen die niet gezondigd hadden met eenzelfde overtreding als Adam, die een voorbeeld is van Hem Die komen zou. 15 Maar het is met de genadegave niet zoals met de overtreding. Want als door de overtreding van de ene velen gestorven zijn, veel meer is de genade van God en de gave door de genade die er is door de ene mens Jezus Christus, overvloedig geweest over velen. 16 En het is met de gave niet zoals het was door de ene die zondigde. Want de veroordeling leidde ten gevolge van één overtreding wel tot verdoemenis, maar de genadegave bij vele overtredingen tot rechtvaardiging. 17 Want als door de overtreding van de ene de dood geregeerd heeft door de ene, veel meer zullen zij die de overvloed van de genade en van de gave van de gerechtigheid ontvangen, in het leven regeren door de Ene, namelijk Jezus Christus. 18 Zoals dus door één overtreding de veroordeling gekomen is over alle mensen tot verdoemenis, zo komt ook door één rechtvaardigheid de genade over alle mensen tot rechtvaardiging van het leven. 19 Want zoals door de ongehoorzaamheid van de ene mens velen als zondaars aangemerkt worden, zo zullen ook door de gehoorzaamheid van de Ene velen als rechtvaardigen aangemerkt worden. 20 De wet echter kwam er nog bij opdat de overtreding zou toenemen, maar waar de zonde is toegenomen, daar is de genade meer dan overvloedig geweest, 21 opdat, evenals de zonde geregeerd heeft tot de dood, zo ook de genade zou regeren door gerechtigheid tot het eeuwige leven, door Jezus Christus, onze Heere.

Wat leer je uit dit gedeelte over Gods genade in de Heere Jezus?

18 Want u bent niet tot een tastbare berg genaderd, en tot een brandend vuur, tot donkerheid, duisternis en stormwind, 19 tot bazuingeschal en het geluid van woorden. Zij die dat hoorden, smeekten dat het woord niet meer tot hen gericht zou worden, 20 want zij konden wat hun bevolen werd niet verdragen: zelfs als een dier de berg aanraakt, zal het gestenigd of met een pijl doorschoten worden. 21 En wat zij zagen was zo verschrikkelijk, dat Mozes zei: Ik ben zeer bevreesd en sta te beven. 22 Maar u bent genaderd tot de berg Sion en tot de stad van de levende God, tot het hemelse Jeruzalem en tot tienduizendtallen van engelen, 23 tot een feestelijke vergadering en de gemeente van de eerstgeborenen, die in de hemelen opgeschreven zijn, en tot God, de Rechter over allen, en tot de geesten van de rechtvaardigen, die tot volmaaktheid zijn gekomen, 24 en tot de Middelaar van het nieuwe verbond, Jezus, en tot het bloed van de besprenkeling, dat van betere dingen spreekt dan dat van Abel. 25 Let er dan op dat u Hem Die spreekt, niet verwerpt. Want als zij niet zijn ontkomen die hem verwierpen die op aarde aanwijzingen van God deed horen, veelmeer zullen wij niet ontkomen, als wij ons afkeren van Hem Die vanuit de hemelen spreekt. 26 Zijn stem bracht indertijd de aarde aan het wankelen. Nu echter heeft Hij openlijk verkondigd: Nog eenmaal zal Ik niet alleen de aarde, maar ook de hemel doen beven. 27 Dit ‘nog eenmaal’ duidt op de verandering van de dingen die kunnen wankelen als van dingen die gemaakt zijn, opdat de dingen die onwankelbaar zijn, zouden blijven. 28 Laten wij daarom, omdat wij een onwankelbaar Koninkrijk ontvangen, aan de genade vasthouden en daardoor God dienen op een Hem welgevallige wijze, met ontzag en eerbied. 29 Want onze God is een verterend vuur.

Waarom is het zo gevaarlijk om Gods reddende genade in de Heere Jezus te verwerpen? Hoe pas je dit Bijbelgedeelte toe in je eigen leven?

Het ABC van het geloof Alexander Comrie Leverbaar

Meer informatie Meer info

Naar Zijn belofte C.H. Spurgeon Leverbaar

Meer informatie Meer info

Genade in overvloed John Bunyan Leverbaar

Meer informatie Meer info

Radicale genade! W. van Gent e.a. Leverbaar

Meer informatie Meer info

De geloofsleerstukken van genade John Piper

Genade tegenover onrecht Dr. R.C. Sproul

Groeien in genade Jurjen ten Brinke & Bert Noteboom

Aangezien we gered zijn door genade, moeten we dan nog goede werken doen? Ligon Duncan

Genade, zo oneindig groot Gerrit van Valen

Mijn genade is u genoeg' Prof. dr. A. Baars

Uit genade zijt gij zalig geworden' Ds. J. Brons

De genade van onze Heere Jezus Christus, zij met u' Ds. P. den Butter

Christus, de fontein van genade Ds. M. Golverdingen

Genade Genade in Christus Ds. J.J. van Eckeveld

De goddelijke genadeboodschap Ds. A.J. de Waard

De ultieme test van ons christen-zijn

Dr. Martyn Lloyd-Jones zei eens: “De ultieme test van ons christen-zijn is de maat van onze verwondering over de genade van God.”

Wat vind je van deze uitspraak?
Ken je zelf iets van die verwondering?

Om te bidden: ‘Jezus, wees mij genadig’

Jezus, vergeef mijn zonden.
Vergeef de zonden die ik me herinner en ook de zonden die ik ben vergeten.
Vergeef de verkeerde daden die ik heb gedaan en de goede daden die ik heb nagelaten.
Vergeef de keren dat ik zwak ben geweest tegenover verleiding dan ik te koppig was voor correctie.
Vergeef de keren dat ik trots was op wat ikzelf had bereikt en toen ik vergat Uw werk te roemen.
Vergeef de harde oordelen die ik over anderen uitsprak en mijn tolerantie tegenover mijzelf.
Vergeef de leugens die ik anderen heb verteld en de waarheid die ik ontweek.
Vergeef me de pijn die ik anderen heb aangedaan en de toegeeflijkheid die ik naar mezelf uitte.
Jezus, wees mij genadig en maak mij heel.

(Oud Iers gebed, auteur onbekend)

Genade

Bekijk de video met uitleg over het kernwoord

Genade zoekt de laagste plek

Bijbelteksten

Belijdenisgeschriften

De ultieme test van ons christen-zijn

Om te bidden: ‘Jezus, wees mij genadig’

Gerelateerde kernwoorden

Eenmalige gift

Steun ABC