Toorn

Gods reactie op de zonde en tegen ieder die de zonde doet vanwege Zijn heiligheid; het is de keerzijde van Gods liefde.

Bekijk de video met uitleg over het kernwoord

Schuilen bij Jezus voor Gods toorn

Lang geleden was er in West-Canada een boerderij die in vlammen opging. Toen de brand was uitgewoed, liep de boer tussen de verkoolde resten van zijn boerderij. Zijn blik bleef hangen bij een kip, zij had het vuur niet overleefd en was verkoold. Maar zag hij er nou iets onder bewegen? De boer draaide de kip om met een stok en tot zijn verbazing kwamen er drie tjilpende kuikentjes onder tevoorschijn. De kip was in de vlammen omgekomen, maar het leven van haar jongen had zij gered.

Jezus vergeleek Zichzelf met een kip, die zich bekommert om de veiligheid van haar kuikentjes (Mattheüs 23:37): "Hoe vaak heb Ik uw kinderen bijeen willen brengen, op de wijze waarop een hen haar kuikens bijeenbrengt onder haar vleugels; maar u hebt niet gewild!” Hij onderging het vuur van Gods toorn en redt ieder die bij Hem een schuilplek zoekt.

Het woord ‘toorn’ is in ons spraakgebruik een wat plechtig woord dat steeds minder gebruikt wordt. Toorn is bij mensen woede, heftige boosheid of drift. Het is een heel heftige emotie. Dat zien we bijvoorbeeld bij Mozes als hij van de berg Sinaï afkomt met de wet van God en vervolgens het volk Israël ziet dansen bij het gouden kalf (Exodus 32:19). Hij wordt dan verschrikkelijk boos. Zulke boosheid kan goed zijn, zoals toen bij Mozes: hij was heilig verontwaardigd. Maar je kunt ook zo boos worden, dat je jezelf erin verliest en de proporties uit het oog verliest, met de verschrikkelijke gevolgen van dien. Ook dát zien we bij Mozes, die een Egyptenaar doodsloeg (Exodus 2:12). Daarom roept de Bijbel ons ertoe op om onze gevoelens van toorn te beheersen (Spreuken 29:11). We moeten traag tot toorn zijn: we moeten onze toorn niet te snel laten ontbranden (Jakobus 1:19).

God toornt ook. Denk maar aan de talloze keren dat God toornt op het volk Israël tijdens de woestijnreis (bijvoorbeeld Exodus 32:10 en Numeri 11:1). Gods toorn is een brandend vuur, dat voortkomt uit Zijn heiligheid. Het is angstaanjagend, maar Zijn toorn is wel altijd heilig (vrij van zonde) en rechtvaardig (altijd terecht). Gods toorn is er omdat Hij ontstemd is over de zonde. Die maakt Hij tastbaar door consequenties aan de zonde te verbinden. Dat kunnen tijdelijke straffen zijn (denk aan oorlog, honger, ziekte), maar bovenal de eeuwige straf (voor altijd van God verlaten zijn in de hel).

Omdat wij in zonde ontvangen en geboren worden en zonde doen, rust Gods toorn vanaf onze geboorte op ons. Dat lijkt heel onwerkelijk: hoe kan God toornen op zo’n schattig baby’tje? Dat komt door de erfzonde. In Adam hebben we allemaal gezondigd en is de ongehoorzaamheid doorgegaan tot alle mensen (Efeze 2:3). Alleen de erfzonde is al ‘genoeg’ om verloren te gaan… (DL III/IV, verwerping 1). Die toorn van God blijft ook op jou rusten, totdat je in de Zoon van God gelooft (Johannes 3:36). De Heere God kán en wil namelijk niet anders: Hij is een heilige en rechtvaardige God. Hij is zonder zonde en kan de zonde niet uitstaan. Maar God is ook barmhartig, dat heeft Hij ons geopenbaard in Zijn Woord. Hij ontfermt zich over zondaren. Dat zie je in de doop. In de doop belooft God dat Hij je wil redden van de ondergang. Zijn toorn is dus de keerzijde van Zijn liefde en wordt aangewakkerd door de zonde. God is liefde, maar God is niet toorn. Toch is Gods toorn wel een uiting van Zijn heilig wezen. Gods toorn is een reactie tegen alles wat zondig is en tegen ieder die zonde doet.

Uit liefde voor de wereld heeft God Zijn eniggeboren Zoon naar deze wereld gezonden. De Heere Jezus nam de schuld op Zich en droeg de straf op de zonde. Door Zijn leven, lijden en sterven dronk Hij de beker van Gods toorn leeg, zo stilde Hij Gods toorn over de zonde (vgl. Mattheüs 26:39). In de Heere Jezus sprak God Zijn diepste woord van liefde en toorn. Die liefde ging tot in de dood. Omdat Christus is opgestaan, zal iedereen die in Hem gelooft ontkomen aan de toorn van God. Door het geloof heeft Christus plaatsvervangend de toorn van God weggenomen. Hij heeft de rekening betaald met Zijn bloed. Wie echter niet gelooft, leeft nog voor eigen rekening en moet zelf de toorn van God dragen. Daar is een eeuwigheid voor nodig…

Wie het Evangelie veracht en Gods liefde negeert, kwetst God tot in Zijn binnenste. Juist nu Gods liefde volledig is geopenbaard, wordt ook duidelijk wat verwerping van deze liefde met zich meebrengt: Gods toorn en uiteindelijk het oordeel, de eeuwige dood in de hel (vgl. Mattheüs 18:34). In Zijn toorn is en blijft God liefde. Het is niet in strijd met elkaar. Elke dag is daar een bewijs van: God is traag tot toorn. Hij is nog niet teruggekomen om het oordeel uit te voeren. Hij wacht, zodat we ons kunnen bekeren als we dat nog niet doen! Dezelfde liefde die Zijn toorn zo fel maakt, verhindert dat Hij Zijn toorn in het beslissende oordeel nog uitstelt (vgl. Hosea 11:8-9; 2 Petrus 3:9). Je voelt daar een zekere spanning: God houdt Zijn toorn nog in en stelt het uit. Hij is geduldig en laat zien dat Hij bovenal een genadig God is Die niet wil dat er iemand verloren gaat. Maar er komt een dag dat Gods geduld op is. Daarom: leef niet voor eigen rekening, maar vlucht tot Christus, Die Zijn bloed gegeven heeft tot een volkomen verzoening van al onze zonden. Want als het Lam niet voor jou mag betalen, zal Hij over je toornen.

Bijbelteksten

Zo dan, mijn geliefde broeders, ieder mens moet haastig zijn om te horen, maar traag om te spreken en traag tot toorn.
Jakobus 1:19
En Zijn Zoon uit de hemelen te verwachten, Die Hij uit de doden heeft opgewekt, namelijk Jezus, Die ons verlost van de komende toorn.
1 Thessalonicenzen 1:10
Hoe zou Ik u prijsgeven, Efraïm, u uitleveren, Israël? Hoe zou Ik u prijsgeven als Adama, met u doen als met Zeboïm? Mijn hart keert zich in Mij om, al Mijn medelijden is opgewekt. Ik zal Mijn brandende toorn niet ten uitvoer brengen, Ik zal niet terugkeren om Efraïm te gronde te richten. Want Ik ben God, en geen mens, de Heilige in uw midden, en in de stad zal Ik niet komen.
Hosea 11:8-9
De Heere vertraagt de belofte niet (zoals sommigen dat als traagheid beschouwen), maar Hij heeft geduld met ons en wil niet dat enigen verloren gaan, maar dat allen tot bekering komen.
2 Petrus 3:9

Belijdenisgeschriften

Het woord ‘toorn’ komt veel in de belijdenisgeschriften voor. De vindplaatsen zijn in te delen in vier categorieën: (1) de toorn van God die van nature op de mens rust; (2) de toorn van God over zonden van de mens; (3) het onvermogen van de mens om de toorn van God te dragen en (4) de toorn van God de Vader, die Christus aan het kruis gestild heeft.

1. Vanaf de geboorte rust de toorn van God op je. Elk mens wordt namelijk in zonde ontvangen en als ‘kind van de toorn’ geboren (DL III/IV.3). Wie in zijn of haar leven het Evangelie van God niet gelooft, op diegene blijft de toorn van God rusten (DL I.4). Daarom wordt alle ongelovigen en degenen die zich niet van harte bekeren verkondigd dat de toorn van God en de eeuwige straf op hen ligt (HC 31.84).
2. De mens is een ‘kind van de toorn’, maar daar blijft het niet bij. De Heere vertoornt Zich heel erg over de aangeboren zonde (erfzonde) én de zonden die we doen (HC.4.10) – ook de zonden van de gelovigen! Voorbeelden van zonden zijn menselijke (zondige) toorn (HC 40.106-107), grote grove zonden (DL V.5), en alles wat tegen Gods wet ingaat (vgl. HC 43.112). Een specifieker voorbeeld is onwaardig aangaan aan het Heilig Avondmaal (HC 30.82).
3. De toorn van God rust dus op de mens vanaf zijn geboorte en de mens maakt de toorn van God alleen maar groter door zijn zonde. Maar de mens kan zelf de toorn van God niet stillen (DL II.2). Er is geen enkel ander schepsel dat het gewicht van de eeuwige toorn van God tegen de zonde kan dragen en zo de andere schepsels daarvan kan verlossen (HC 5.14).
4. Er is één Iemand Die dat wel kan en Die dat heeft gedaan: Jezus Christus. Alleen Hij kon het gewicht van de toorn van God dragen, omdat Hij Zelf God is (HC 6.17). Hij heeft Zichzelf in onze plaats voor Zijn Vader gesteld om Zijn toorn te stillen (NGB 21). Aan het kruis heeft Hij de toorn van God gevoeld in Zijn dood, de toorn die wij hadden moeten voelen (DL II.4). Aan het kruis heeft Hij de toorn van God tegen de zonde van heel de mensheid gedragen (HC 15.37).

Ook u heeft Hij met Hem levend gemaakt, u die dood was door de overtredingen en de zonden,
waarin u voorheen gewandeld hebt, overeenkomstig de leefwijze van deze wereld, overeenkomstig de wil van de aanvoerder van de macht in de lucht, van de geest die nu werkzaam is in de kinderen van de ongehoorzaamheid,
onder wie ook wij allen voorheen verkeerden, in de begeerten van ons vlees, door de wil van het vlees en de gedachten te doen; en wij waren van nature kinderen des toorns, evenals de anderen.
Maar God, Die rijk is in barmhartigheid, heeft ons door Zijn grote liefde, waarmee Hij ons liefgehad heeft,
ook toen wij dood waren door de overtredingen, met Christus levend gemaakt – uit genade bent u zalig geworden –
en heeft ons met Hem opgewekt en met Hem in de hemelse gewesten gezet in Christus Jezus,
opdat Hij in de komende eeuwen de allesovertreffende rijkdom van Zijn genade zou bewijzen, door de goedertierenheid over ons in Christus Jezus.

We zijn van nature kinderen des toorns. Wat betekent dat? Zie ook Psalm 51:7.

De HEERE zei tegen Mozes: Zie, uw dagen zijn naderbij gekomen dat u zult sterven. Roep Jozua en ga staan in de tent van ontmoeting, dan zal Ik hem bevelen geven. Toen kwamen Mozes en Jozua en zij gingen staan in de tent van ontmoeting.
Toen verscheen de HEERE in de tent, in de wolkkolom, en de wolkkolom stond boven de ingang van de tent.
En de HEERE zei tegen Mozes: Zie, u gaat bij uw vaderen te ruste; en dit volk zal opstaan en als in hoererij achter de vreemde goden van het land waar het naartoe gaat, aan gaan, in het midden van dat land. Het zal Mij verlaten en Mijn verbond, dat Ik ermee gesloten heb, verbreken.
Dan zal Mijn toorn op die dag tegen hen ontbranden. Ik zal hen verlaten en Mijn aangezicht voor hen verbergen, zodat zij opgegeten zullen worden; en veel verschrikkelijke dingen en noden zullen het volk treffen, zodat het op die dag zal zeggen: Hebben deze verschrikkelijke dingen mij niet getroffen omdat mijn God niet in ons midden is?
Ik zal Mijn aangezicht op die dag zeker verbergen, vanwege al het kwaad dat het gedaan heeft, want het heeft zich tot andere goden gekeerd.
En nu, schrijf voor u dit lied op en leer het de Israëlieten; leg het hun in de mond, opdat dit lied voor Mij een getuige is tegen de Israëlieten.
Want Ik zal dit volk brengen in het land dat Ik zijn vaderen onder ede beloofd heb, een land dat overvloeit van melk en honing, en het zal eten en verzadigd en vet worden. Dan zal het zich tot andere goden wenden en hen dienen, en zij zullen Mij verwerpen en Mijn verbond verbreken.
En het zal gebeuren, wanneer veel verschrikkelijke dingen en noden het volk getroffen hebben, dat dit lied dan voor zijn aangezicht als getuige zal antwoorden; want het zal niet vergeten worden of uit de mond van zijn nageslacht verdwijnen. Want Ik ken zijn overleggingen die het heden maakt, voordat Ik het breng in het land dat Ik hun onder ede beloofd heb.

Spijbelen geeft een hoop narigheid, maar soms doe je het misschien toch! Hoe komt dat?

Zo deden uw vaderen, toen ik hen van Kades-Barnea eropuit zond om dit land te bezien.
Zij trokken op tot aan het dal Eskol, en bezagen het land, maar zij maakten het hart van de Israëlieten onwillig om naar het land te gaan dat de HEERE hun gegeven had.
Op die dag ontbrandde de toorn van de HEERE, en Hij zwoer:
De mannen die uit Egypte zijn vertrokken, van twintig jaar en daarboven, zullen het land niet zien dat Ik Abraham, Izak en Jakob gezworen heb te geven! Want zij hebben er niet in volhard Mij na te volgen,
behalve Kaleb, de zoon van Jefunne, de Keneziet, en Jozua, de zoon van Nun, want die hebben er wél in volhard de HEERE na te volgen.
Toen ontbrandde de toorn van de HEERE tegen Israël, en Hij liet hen veertig jaar in de woestijn rondzwerven, totdat de hele generatie die gedaan had wat slecht was in de ogen van de HEERE, omgekomen was.

Wat is volgens het slot van vers 11 de reden van Gods toorn? Zou jij het beter kunnen, denk je?

Loof de HEERE, mijn ziel,en al wat in mij is, Zijn heilige Naam.
Loof de HEERE, mijn ziel,en vergeet niet een van Zijn weldaden.
Die al uw ongerechtigheid vergeeft,Die al uw ziekten geneest,
Die uw leven verlost van het verderf,Die u kroont met goedertierenheid en barmhartigheid,
Die uw mond verzadigt met het goede,uw jeugd vernieuwt als die van een arend.
De HEERE doet rechtvaardige daden en recht aan alle onderdrukten.
Hij heeft aan Mozes Zijn wegen bekendgemaakt,aan de nakomelingen van Israël Zijn daden.
Barmhartig en genadig is de HEERE,geduldig en rijk aan goedertierenheid.
Hij zal niet voor altijd ter verantwoording roepen,niet voor eeuwig handhaaft Hij Zijn toorn.
Hij doet ons niet naar onze zonden en vergeldt ons niet naar onze ongerechtigheden.
Want zo hoog de hemel is boven de aarde,zo is Zijn goedertierenheid machtig over wie Hem vrezen.
Zo ver het oosten is van het westen,zo ver heeft Hij onze overtredingen van ons gedaan.
Zoals een vader zich ontfermt over zijn kinderen,zo ontfermt de HEERE Zich over wie Hem vrezen.

Voor wie geldt het dat God niet doet naar de mate van onze zonden (vers 10)?

Troost, troost Mijn volk,zal uw God zeggen,
spreek naar het hart van Jeruzalem en roep haar toe dat haar strijd vervuld is,dat haar ongerechtigheid verzoend is,dat zij uit de hand van de HEERE het dubbele ontvangen heeft voor al haar zonden.
Een stem van iemand die roept in de woestijn:Bereid de weg van de HEERE,maak recht in de wildernis een gebaande weg voor onze God.
Alle dalen zullen verhoogd worden,alle bergen en heuvels zullen verlaagd worden;wat krom is, zal recht worden;wat rotsachtig is, zal tot een vlakte worden.
De heerlijkheid van de HEERE zal geopenbaard worden,en alle vlees tezamen zal het zien, want de mond van de HEERE heeft gesproken.

Het volk heeft dubbel ontvangen. Dat is: het heeft al meer dan genoeg straf ontvangen. Want God zal nu met Zijn zegen komen. Wat is het geheim hiervan? Lees ook Galaten 3:13.

Maar laat vooral dit u niet ontgaan, geliefden, dat één dag bij de Heere is als duizend jaar en duizend jaar als één dag.
De Heere vertraagt de belofte niet (zoals sommigen dat als traagheid beschouwen), maar Hij heeft geduld met ons en wil niet dat enigen verloren gaan, maar dat allen tot bekering komen.
Maar de dag van de Heere zal komen als een dief in de nacht. Dan zullen de hemelen met gedruis voorbijgaan en de elementen brandend vergaan, en de aarde en de werken daarop zullen verbranden.

Waarom stelt God Zijn eindoordeel uit?

Wanneer de Zoon des mensen komen zal in Zijn heerlijkheid en al de heilige engelen met Hem, dan zal Hij zitten op de troon van Zijn heerlijkheid.
En vóór Hem zullen al de volken bijeengebracht worden, en Hij zal ze van elkaar scheiden zoals de herder de schapen van de bokken scheidt.
En Hij zal de schapen aan Zijn rechterhand zetten, maar de bokken aan Zijn linkerhand.
Dan zal de Koning zeggen tegen hen die aan Zijn rechterhand zijn: Kom, gezegenden van Mijn Vader, beërf het Koninkrijk dat voor u bestemd is vanaf de grondlegging van de wereld.
Want Ik had honger en u hebt Mij te eten gegeven; Ik had dorst en u hebt Mij te drinken gegeven; Ik was een vreemdeling en u hebt Mij gastvrij onthaald.
Ik was naakt en u hebt Mij gekleed; Ik ben ziek geweest en u hebt Mij bezocht; Ik was in de gevangenis en u bent bij Mij gekomen.
Dan zullen de rechtvaardigen Hem antwoorden: Heere, wanneer hebben wij U hongerig gezien en te eten gegeven? Of dorstig en te drinken gegeven?
Wanneer hebben wij U als een vreemdeling gezien en gastvrij onthaald, of naakt en hebben U gekleed?
Wanneer hebben wij U ziek gezien of in de gevangenis en zijn bij U gekomen?
En de Koning zal hun antwoorden: Voorwaar, Ik zeg u: voor zover u dit voor een van deze geringste broeders van Mij gedaan hebt, hebt u dat voor Mij gedaan.
Dan zal Hij ook zeggen tegen hen die aan de linkerhand zijn: Ga weg van Mij, vervloekten, in het eeuwige vuur, dat voor de duivel en zijn engelen bestemd is.
Want Ik ben hongerig geweest en u hebt Mij niet te eten gegeven; Ik ben dorstig geweest en u hebt Mij niet te drinken gegeven;
Ik was een vreemdeling en u hebt Mij niet gastvrij onthaald; naakt, en u hebt Mij niet gekleed; ziek en in de gevangenis, en u hebt Mij niet bezocht.
Dan zullen ook die Hem antwoorden: Heere, wanneer hebben wij U hongerig gezien of dorstig of als een vreemdeling of naakt of ziek of in de gevangenis, en hebben U niet gediend?
Dan zal Hij hun antwoorden: Voorwaar, Ik zeg u: voor zover u dit voor een van deze geringsten niet gedaan hebt, hebt u het ook niet voor Mij gedaan.
En dezen zullen gaan in de eeuwige straf, maar de rechtvaardigen in het eeuwige leven.

Bij welke groep hoor jij?

Als God dan liefde is… J. Hoek, M. van Campen, M.J. Paul Leverbaar

Meer informatie Meer info

Mijn beeld van God Ds. A. van Zetten Leverbaar

Meer informatie Meer info

Geen leven zonder Evangelie Ds. K. Hak

Wat jij niet wilt horen over de hemel en de hel Mark Driscoll

God haat zondaars en houdt van hen David Platt

Gods heerlijkheid in het oordeel R.C. Sproul

Gods recht Ds. J. Westerink

Gods toorn en het eeuwige oordeel Ds. J.M.J. Kieviet

Jezus' toorn en verontwaardiging Ds. P. den Butter

Jezus, Die ons verlost van de toekomende toorn Ds. H. Polinder

Kus de Zoon opdat Hij niet toornig wordt Ds. M. van Kooten

Beker van Gods toorn

In de uitlegtekst lees je dat de Heere Jezus de beker van de toorn van God heeft gedronken, waardoor jij dit niet hoeft te doen als je in Hem gelooft. Neem een vel papier en teken hier een beker op. Schrijf of handletter hierbij een dankgebed voor deze daad van liefde. Hang dit vel op een centrale plek in je kamer en dank God hier telkens voor als je het ziet hangen.

Welk woord hoort er niet bij?

Lees de woorden en schrijf op welk woord niet in het rijtje thuishoort met daarbij de reden.

toorn – woede – emotie – haat
1 Samuël 17:28 – Johannes 2:17 – Johannes 3:36 – Numeri 25:7-8
traag – straf – lankmoedig – geduld
toorn – liefde – heilig – barmhartig
drinkbeker – toorn – straf – opstanding
betaling – bloed – geloof – rekening
keerzijde – tegenspraak – reactie – gekwetst
verwerping – ongeloof – verachting – toorn
HC 30.82 – DL III/IV.3 – DL I.4 – HC 31.84

Hoe kan God liefde zijn, als...?!

“Ik heb me echt verbaasd over dat vers. Johannes 3:16 wordt heel vaak aangehaald in de kerk omdat het zo’n mooi vers is: ‘Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe’. Maar pas las ik een stukje verder en toen kwam ik vers 36 tegen. Weet je wat daar staat? ‘Die in den Zoon gelooft, die heeft het eeuwige leven; maar die den Zoon ongehoorzaam is, die zal het leven niet zien, maar de toorn Gods blijft op hem.’ De toorn van God blijft op hem… Dat kan toch niet?! Als God op je toornt totdat je in Hem gelooft, dan is het toch ook geen echte liefde meer. Dan is het alleen liefde als je in Hem gelooft en ook van Hem houdt. Dat gaat me echt een stap te ver. Dat zou hetzelfde zijn dat als ik tegen een meisje zeg dat ik pas van een meisje ga houden als zij van mij houdt, maar dat ik tot die tijd enorm boos op haar ben. Hoor je hoe dat klinkt? Onvoorstelbaar. Heb jij dat vers wel eens gelezen? Wat vind jij daarvan?”

Waar komt de verontwaardiging bij deze vragensteller vandaan?
Waarom klopt deze vergelijking niet? Gebruik in je antwoord in ieder geval de woorden: opgebouwde schuld; verschil; heilig; toorn.
Waarom rust de toorn van God al op je? (kijk eventueel bij DL I.1)
Wat zou jij antwoorden?

Geloofsbelijdenisquiz

Beantwoord de vragen met behulp van onze belijdenisgeschriften.

Hoe worden alle mensen geboren? (DL III/IV.3)
Wat heeft elk mens nodig om tot God terug te kunnen keren? (DL III/IV.3)
Wat is de consequentie wanneer je het Evangelie niet gelooft? (DL I.4)
Waar word je van verlost als je het Evangelie wel gelooft? (DL I.4)
Wat wordt aan alle ongelovigen verkondigd? (HC 31.84)
Waar vertoornt God Zich over? (HC 4.10)
Hoe straft God de zonde? (HC 4.10)
Hoe wordt ‘toorn’ ook wel genoemd? (HC 40.106)
Waardoor wordt God zeer vertoornd? (DL V.5)
Hoe laad je de zware toorn van God op je? (HC 43.112)
Hoe wordt Gods toorn over heel de gemeente verwekt? (HC 30.82)
Wat kunnen wij niet? (DL II.2)
Wat kan geen enkel schepsel? (HC 5.14)
Waarom kan de Heere Jezus de toorn van God dragen? (HC 6.17)
Waarom heeft de Heere Jezus Zichzelf in onze plaats voor de rechterstoel van Zijn Vader gesteld? (NGB 21)
Waar is Christus’ dood mee vergezeld geweest? (DL II.4)
Wanneer heeft Jezus de toorn van God tegen de zonde van alle mensen gedragen? (HC 15.37)